Historia Irlandii

Dolmen

Najdawniejsze ślady obecności ludzi w Irlandii datuje się na 8000 rok p.n.e. Pamiątkami z tego okresu są pradawne grobowce - kilka z nich możemy podziwiać w okolicach Newgrange i należą one do największych atrakcji turystycznych Irlandii. Innymi pozostałościami z tego okresu są, rozproszone po całej wyspie i dość dobrze zachowane do dzisiejszych czasów, dolmeny. Ich geneza i rola jaką spełniały do dziś nie jest jasna, prawdopodobnie były miejscem kultu religijnego i/lub grobowcami. Więcej o dolmenach i tamtej epoce tutaj ==> Dolmeny w Heritage Park.

Pierwsi Celtowie przybyli na wyspę w ok. 500 roku p.n.e. asymilując jej dotychczasowych mieszkańców i rozwijając kulturę celtycką.

Chrystianizację Irlandii przypisuje się Świętemu Patrykowi, który przybył na wyspę w 430 roku. Poprzez powstanie licznych klasztorów, jak również działalność misyjną, Irlandia stała się centrum kulturalno-religinym, którego pierwiastki przenikały na cały kontynent europejski.

Rok 795 stanowi początek najazdów Wikingów, którzy plądrowali klasztory i zakładali warowne osady, w tym Dublin. Kres ich panowania zapoczątkował okres rywalizacji pomiędzy władcami irlandzkich królestw.

Podbój Irlandii przez Anglię

W 1169 roku rozpoczął się systematyczny podbój Irlandii przez Anglię. Wydarzenie to zapoczątkowało prawie  osiemsetletni okres ucisku Irlandczyków przez koronę brytyjską. Pozostałości tego okresu są wciąż żywe w pamięci wielu Irlandczyków i ich niechęć do sąsiadów jest nadal dość powszechna.

Podbój Irlandii przez Brytyjczyków miał początkowo charakter połowiczny mimo, iż większość władców irlandzkich uznała zwierzchnictwo angielskie. Z czasem wpływy celtyckiej kultury wpłynęły na zasymilowanie się kolonistów angielskich z irlandzkimi poddanymi.

W końcu XV wieku doszło do wzmocnienia centralnej władzy Anglików, irlandzki parlament poddano ich kontroli, a Kościołowi narzucono zwierzchnictwo króla, Henryka VIII. Irlandczycy, wierni Kościołowi katolickiemu, nie uznali króla jako głowy Kościoła. Doszło do licznych buntów i powstań, a po ich krwawym stłumieniu (m.in przez Cromwella), do represji wobec katolickiej ludności. Przesiedlano ją lub konfiskowano jej ziemie, osadzając na nich angielskich i szkockich protestantów.

W wyniku pozbawienia Irlandczyków wszelkich praw cywilnych i ekonomicznych, rozpoczęła się masowa emigracja, głównie do Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii.

W drugiej połowie XVIII wieku nastąpił okres pełnen napięcia i licznych wystąpień publicznych o charakterze niepodległościowym.

Efektem tych napięć irlandzko-brytyjskich był wybuch powstania irlandzkiego w 1798 roku. Zosało ono jednak krwawo stłumione. Irlandii narzucono unię realną z Anglią, rozwiązując irlandzki parlament i tworząc Zjednoczone Królestwo.

Daniel O'Connell i jego pomnik w Dublinie

Do kolejnej fali wystąpień publicznych doszło na początku XIX wieku. Wtedy to Daniel O'Connell, na czele irlandzkich nacjonalistów, przeforsował równouprawnienie katolików w całym państwie gwarantując im prawa wyborcze.

Okresem, który bardzo boleśnie odcisnął swoje piętno w historii Irlandii są lata 1845-49 kiedy to nastąpił tzw. wielki głód. Był to szczególnie tragiczny okres, w którym populacja Irlandczyków w ciągu zaledwie kilku lat spadła z 9 mln do 6,5 mln. Klęska żywiołowa spowodowana zarazą ziemniaczaną, która spotęgowana bezlitosną polityką podatkową Anglików doprowadziła do śmierci głodowej ogromnej ilości mieszkańców wyspy. W okresie tym miała też miejsce masowa emigracja Irlandczyków do Stanów Zjednoczonych.

Od połowy XIX wieku walka o niepodległość przeszła w ręce kilku irlandzkich ruchów niepodległościowych. Do najważniejszych z nich należały: home rule (utworzony w 1870r.), ruch radykalny - Młoda Irlandia (1848r.), tajne stowarzyszenia - fenian (1858r.) i Irlandzkie Bractwo Republikańskie (1858r.). Do ich sukcesów w walce o utrzymanie świadomości narodowej można zaliczyć powołanie organizacji mającej na celu przywrócenie znajomości jezyka irlandzkiego i popieranie kultury narodowej.

Na początku XX wieku powstała formacja polityczna przekształcona następnie w partię Sinn Fein, która doprowadziła do uchwalenia ustawy o autonomii Irlandii, a następnie w 1919 roku do ogłoszenia deklaracji niepodległości kraju. Deklaracja ta nie została uznana przez Wielką Brytanię, co z kolei doprowadziło do nasilenia konfliktu i rozlewu krwi. Powołana została do życia Irlandzka Armia Republikańska (Óglaigh na hÉireann z irl. Irlandzcy Ochotnicy), uformowana głównie z ludzi biorących udział w nieudanym powstaniu wielkanocnym roku 1916. Celem tej zbrojnej organizacji była walka partyzancka ze znacznie liczniejszymi wojskami brytyjskimi.

W 1921 roku po dwóch latach wyniszczających dla obu stron konfliktu walk podpisano traktat (formalnie uznaje się tę datę za datę uzyskania niepodległości Irlandii), na mocy którego utworzono utworzono Wolne Państwo Irlandzkie o statusie dominium. Powstało ono z połączenia 26 hrabstw. Z pozostałych 6 hrabstw utworzono Irlandię Północną, podlegającą Wielkiej Brytanii.

Przeciwnicy układu doprowadzili do wojny domowej w latach 1922-23, która zakończyła się ich klęską. Walka o całkowitą suwerenność trwała jednak jeszcze przez lata i ostatecznie zakończyła się uchwaleniem konstytucji w 1937 roku, której przyjęcie oznaczało uzyskanie pełnej niepodległości. Na jej mocy zmieniono nazwę "Wolne Państwo Irlandzkie" na "Irlandia" (irl Éire) oraz uznano język irlandzki za pierwszy, a angielski za drugi język państwowy.

Z bardziej współczesnych dziejów Irlandii warto dodać, że podczas drugiej wojny światowej Irlandia zachowała neutralność.

Inne ważne daty:

1949 - ustanownienie republiki,

1955 - przystąpienie do ONZ,

1968-69 - konflikt północnoirlandzki,

1973 - wstąpienie do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG),

1993 - akcesja do Unii Europejskiej,

2002 - wprowadzenie waluty Euro

Czytaj także:
Irish National Heritage Park
Najciekawsze Atrakcje Turystyczne Irlandii
Irlandia - Przewodnik w Skrócie